حجاب

حجاب ، شاني از شئون انسان است وپديده اي است كه تقريبا"به اندازه طول تاريخ بشر سابقه وبقدر پهنه جغرافياي امروزي ، گسترش وتنوع دارد .

اين پديده با  خصوصيات فردي واجتماعي انسان در ارتباط است و لذا ميتوان آنرا از ديدگاههاي مختلفي از قبيل فرهنگي ، اخلاقي ، جامعه شناسي ، مذهب و قانون مورد مطالعه قرار داد.

سلامت انسان و توسعه اجتماعي رابطه اي جدائي ناپذير دارند وسلامت انسان نعمتي است كه از مجموعه عوامل زيستي ، رواني و اجتماعي و حيات معنوي او تاثير مي گيرد.

جهان در قرن بيستم و بخصوص بدنبال دو جنگ ويرانگر بين المللي تغييرات زيادي را تجربه كرده است . انقلاب صنعتي ، پيشرفت فناوري تغييرات كمي و كيفي در نحوه زندگي انسانها ، ارزشها و نگرشهاي آدميان را نيز دگرگون ساخته است ، بسياري از نهادهاي اجتماعي تضعيف گرديده اند و روابط بين فردي و تعامل آدميان با يكديگر نيز تغييرات كمي و كييفي زيادي را تجربه كرده است. يكي از نهادهاي اساسي كه تغييرات زيادي را متحمل شده ، نهاد خانواده است . در گذشته اي نه چندان دور ، نهادهايي مانند خانواده گسترده ، خويشاوندان قوميت ونژاد ، مذهب و فرهنگ را احاطه كرده واو را تحت حمايت خود قرار ميدادند و بنابر اين نوجوانان و جوانان زمان طولاني را صرف كسب استقلال نكرده و به سرعت از بحران هويت گذر ميكردند وبراي گذر از بحران ، از حمايت بيدريغ تمامي افراد خانواده نيز بر خوردار بودند.

با كوچكتر شدن خانواده هاي گسترده و تبديل آن به خانواده زن و شوهري يا خانواده هسته اي تغييرات زيادي در اهميت و كاركرد نهاد خانواده نيز آشكار گشت ، مها جرت و شهر نشيني و گستردگي زندگي شهري ، ميزان حضور والدين در خانواده را كاهش داده و نحوه تعامل آنان را با ساير اعضاء خانواد ه بخصوص جوانان تغيير داده است حلقه روابط اجتماعي روز بروز نا پايدارتر واستمرار روابط انساني بين افراد مختلف از جمله افراد خانواده ضعيف تر گرديد و نوعي بي تفاوتي اخلاقي نسبت به يكديگر در بعضي از افراد شكل گرفته است خانواده هاي امروز نسبت به خانواده هاي گسترده با مشكلات بيشتري روبرو هستند و حل اين مشكلات توان بيشتري رااز والدين طلب ميكند واين در شرايطي است كه تغييرات زيادي در تعريف كاركردهاي خنواده نيز صورت گرفته است . در بسياري از كشورهاي آفريقايي ، آسياي مركزي ، آمريكاي جنوبي ، خاور ميانه و نيز ايران توسعه شهر نشيني به شدت در حال گسترش است و به دنبال آن تعداد بزهكاران اجتماعي رو به فزوني نهاده است.

تحولات نظام سياسي ايران در ساليان اخير ،همراه با تغييرو تحول در ساختار طبقاتي جامعه موجب افزايش اختلاف طبقاتي ، ورشد اقشار كم در آمد گشته است . تعدادي از مردم از دريافت خدمات حمايتي ، آموزشي و بهداشتي مناسب محروم مانده اند و جوانان و نو جوانان در اين ميان نخستين گروهي هستند كه بشدت تحت تاثير اين محروميتها قرار گرفته اند . رشد غير متعادل جمعيت در طول ساليان نخستين انقلاب و مشكلات ناشي از جنگ براي گروهي عظيم از جوانان اين ارمغان را به همراه آورد كه براي تامين زندگي واستفاده از مزاياي شهر نشيني به شهرها روي آور شدند ، با توجه به هرم سني جمعيت ايران ونرخ رشد آن ،اگر براي مشكل جوانان (دختر وپسر)چاره انديشي نشود بزودي تبديل به يك معضل انساني _ اجتماعي خواهد گرديد . زيرا با توجه به اينكه جرم بيشترين قربانيان خودرا از ميان اقشار آسيب پذير مي گزيند، انتظار افزايش جرم وبزه بدنبال افزايش آماري جوانان بزهكار امري اجتناب ناپذير بنظر ميرسد. بنابراين بنظر ميرسد عوامل بوجود آورنده بزهكاري در جوانان ويا بطور كل در سطح اجتماع از جمله معضل بد حجابي را بايد هم در سطح كلان و هم در سطح خرد جستجو نمود . سطح كلان آن مربوط به نابرابريها و تضادهاي اجتماعي و رو به گسترش جامعه امروز ايران است كه اختلاف طبقاتي را بشدت دامن زده است و سطح خود آن مربوط به تغيير ساختار و بهسازي رواني محيط خانواده هاست كه آسيبهاي روني و اجتماعي زيادي آنان را تهديد مي كند.

عدم طرح و تبيين درست و جذاب الگوها و اسوه هاي ديني از طرف دولتمردان و سياستهاي فرهنگي كشور در طول بعد از انقلاب ،متناسب با مقتضيات و تحول نيازهاي نسل حاضر ، الگو پذيري تعدادي از جوانان و نو جوانان از ماهواره ها ، اينتر نت ، فيلمها ،هنر پيشه ها خواننده ها و ورزشكاران باعث گرديده كه نحوه رفتار و حضور جوانان در جامعه به شكل تقليد از پوشش ،گفتار و آرايش آنان باشد . متاسفانه در اين بين بايد ضعف و عمق نداشتن باورها و اعتقادات ديني در خانواده را بدان اضافه نمود كه باعث ميگردد جهان بيني توحيدي و اعتقادات مذهبي در بين فرزندان باعث عدم پيروي و همانند سازي فرزندان با برخي از والدين ديندار گردد.

تعاريف واصطلاحات:

حجاب :حجاب در لغت به معناي حايل شدن ، پوشاندن ، مانع شدن است.الحجاب مفرد كلمة حجب به معناي :پرده ،پوشش ، لباس ، پارچه ، و هر چيزي كه چيز ديگري را بپوشاند يا هر مانع و حايل و فاصله ميان دو يا چند چيز.

اجتماع :گروهي وسيع شامل سازمانهاي متعدد و مركب از كثيري زن ومردوكودك كه طي زمان درازي از اتكاي متقابل و نظم گروهي بهره مند باشند، جامعه (سوسايتي)خوانده ميشودوجامعه اي كه وابسته محلي معين و از جامعه هاي ديگر كم و بيش بي نياز باشد اجتماع(كاميو نتي) ناميده ميشود.

فرهنگ:همه يافته هاي بشر را فرهنگ گويند.

نهاد:نهاد عبارت از بخش نا خود آگاه هر فرد.

هنجار:(استاندارد شرايط)همان رعايت كردن رفتارهاي مورد قبول جامعه است.

انحراف :يعني دوري جستن از هنجارها و زماني اتفاق مي افتد كه فرد يا گروهي معيارهاي جامعه را رعايت نكنند . انحراف همان رفتار منفي است.

تاريخچه حجاب :

استاد مطهري در كتاب مسئله حجاب اشاره مي كنند در ايران باستان در ميان قوم يهود و احتمالا"در هند حجاب وجود داشته و از آنچه در قانون اسلام آمده سختتر بوده است. اما در جاهليت عرب حجاب وجود نداشته و بوسيله اسلام در عرب پيدا شده است.

ويل دورانت درصفحه30جلد 12 تاريخ تمدن راجع به قوم يهود و تلمود مي نويسد: (( اگر زني به نقض قانون يهود مي پرداخت چنانكه قبلا" بي آنكه چيزي بر سر داشت به ميان مردم مي رفت يا در شارع عام نخ مي رشت يا با هر سخني از مردان درد و دل مي كرد يا صدايش آنقدر بلند بود كه چون در خانه اش تكلم مي نمود همسايگانش مي توانستند سخنان او را بشنوند در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهريه او را طلاق دهد))اگر عقيده بر اين باشد كه حجاب رايج ميان مسلمانان عادتي است كه از ايرانيان پس از مسلمان شدنشان به ساير مسلمانان سرايت كرده باز هم سخن نا درستي است ،زيرا قبل از اينكه ايرانيان مسلمان شوند آيات موصوف به حجاب نازل شده بود.

كنت گوببنو در كتاب سه سال در ايران معتقد است كه حجاب شديد دوره ساساني در دوره اسلام ميان ايرانيان باقي ماند ،او معتقد است كه آنچه در ايران ساساني بوده است تنها پوشيدگي زن نبوده است بلكه مخفي نگه داشتن زن بوده است . به هر حال آنچه مسلم است اين است كه قبل از اسلام حجاب در جهان وجود داشته است .

علت پيدايش حجاب:

مخالفان حجاب سعي كرده اند جريانات ظا لما نه اي را به عنوان علت پيدايش حجاب ذكر كنند ، و در اين جهت ميان حجاب اسلامي و غير اسلامي فرق نمي گذارند و نيز وانمود مي كنند كه حجاب اسلامي از همين جريانات ظالمانه سر چشمه مي گيرد.

در باب علت پيدايش حجاب نظريات گوناگوني ابراز شده است و غالبا" اين علتها براي ظالمانه يا جاهلانه جلوه دادن حجاب ذكر شده است .كه در اينجا به مجموع آنها اشاره مي شود.نظرياتي كه بدست آوردهايم بعضي فلسفي ،بعضي اجتماعي ،بعضي اخلاقي و بعضي اقتصادي وبعضي رواني است كه ذيلا" ذكر مي شود:

1-ميل به رياضت و رهبانيت(ريشه فلسفي ):

ارتباط مسئله پوشش يا فلسفه رياضت و رهبانيت از اين جهت است كه چون زن بزرگترين موضوع خوشي و كامراني بشر است ، اگر زن ومرد معاشر و محشور با يكديگر باشند ، خواه نا خواه دنبال لذت جويي و كاميابي مي روند پيروان فلسفه رهبانيت وترك لذت براي اينكه محيط  را كاملا" باز دهد ورياضت  سازگار كننده بينزن ومرد حريم قائل شده پوشش را وضع كرده اند.

2-عدم امنيت وعدالت اجتماعي:

ريشه ديگري كه براي بوجود آمدن پوشش ذكر كرده اند نا امني است. در زمانهاي قديم هر كسي زن زيبائي داشت ناچار بود او را از ديد زور مندان مخفي نگه دارد  زيرا اگر آنها اطلاع پيدا مي كردند او ديگر مالك زن خود نبود . ايران  دوره ساساني ناظر جنايتها و فجايع عجيبي دراين زمينه بوده است شاهزادگان وموبدان وكدخداها واربابها هر گاه از وجودزن زيبايي در يك خانه مطلع مي شدند به آن خانه مي ريختند و زن را از خانه شوهرش بيرون ميكشيدند در آن موقع سخن از پوشش وحجاب نبود.

3-پدر شاهي وتسلط مرد بر زن واستثمار نيروي وي در جهت منافع اقتصادي فرد

4-حسادت وخودخواهي مرد

5-عادت زنانگي زن واحساس او به اينكه در خلقت از مرد چيزي كم دارد.

آثار و فوائد حجاب :

1-  حرمت بخشيدن به زن :

زن مسلمان ،تجسم حرمت و عفت در جامعه است ، حفظ پوشش به نوعي احترام گذاردن به زن و محفوظ نگه داشتن وي از نگاه هاي شهواني و حيواني است .

2- مبارزه با نفس:

ميل به خود نمايي و جلوه گري به مصالحي در سرشت زن ،نهفته است كه بايد در مسير درست و هدفي والا بكار گرفته شود . بي گمان اين گرايش در وجود زن اگر همچون ساير ميلها به درستي بكار گرفته شود ، ثمرات مطلوبي خواهد داشت و در جهت كمال او كار آمد خواهد بود و در مسير فراهم آوردن محيطي مناسب همراه با زندگيش ،سودمند خاهد شد . چراكه هيچ گرايش دروني بدون جهت درجان انسان به  وديعت نهاده نشده است . اما اگر اين گرايش ،مرزي نداشته باشد وخودنمايي وجلوه گري همواره ودر همه جا نمود داشته باشد ،قطعا" فساد آخرين خواهد بود و در ايجاد زمينه هاي نا هنجاري در جامعه خواهد كرد . (پوشش را ميتوان مهمترين عامل تعديل اين ميل دانست).

3-جواز حضور در اجتماع :

بدون هيچ ترديد ،زن بخش عظيمي از نيروي انساني يك جامعه را تشكيل ميدهد و در ابعا د مختلف فرهنگي واجتماعي واقتصا دي وسياسي مي تواند نقش آفريني عظيمي داشته باشد . اسلام با طرح پوشش زن در حقيقت جواز حضور در اجتماع او را رقم زده است وا زسوي ديگر جلوي فساد گستري ونا هنجاريهاي ناشي از اختلاط زن ومرد را گرفته است . همه احاد جامعه در مقابل سلامت نفساني جامعه مسئو لند  ومسئوليت  مهمتر در اين با ره بر دوش خانم ها است .

4-آرامش رواني جامعه :

 از جمله فلسفه هاي اصلي حجاب ايجاد آرا مش رواني وامنيت روحي در جامعه است چراكه امنيت وآرامش در ابعاد مختلف زندگي از حقوق مسلم همه شهروندان بوده و هيچ كس حق ندارد با بهانه هاي مختلف موجبات سلب آسايش ديگران رافراهم كند ودر نكوهش مردم آزاري وايجاد مزاحمت براي ديگران همه مكاتب و مذاهب اتفاق نظر  دارند اما افراد مادي نگرو ودنيا زده كه آسايش وآرامش دو گيتي را فقط در امور مادي  خلا صه مي كنند مزاحمت وآزار را هم فقط مزاحمتهاي بدني ومادي مي دانند در حالي كه آزارهاي روحي و معنوي و توهين به اعتقادات ومقدسات ديگران بسيار زشت تر از ساير آزار ها است . اگر چه حجاب خواهران وپوشش برادران تا حدودي يك امر شخصي وسليقه اي وانتخابي است اما اصل مسلئه پوشش داشتن با تفاوتهاي خاص مربوط به زن ومرد امري اجتماعي است وتكليف است نه حق . هر انساني كه در جامعه زندگي ميكند مكلف وموظف است به حقوق سايرين احترام بگزارد وكاري نكند كه باعث آزار وصدمه به ديگران شود وچه صدمه وآسيبي بالاتر از تحريك شهوت در نيروي جوان كشور؟كدام ظلم وگناه بالاتر از اينكه خانمي آرايشهاي آنچناني واجراي نمايشهاي زننده در كوچه وبازار در ذهن وفكر جوانان معصوم و نا پخته آشوب به پا كرده وآتش عشقهاي خياباني وهوسهاي خانمان سوز راروشن كند !كدام خيانت بالاتر از آنكه غرايز خفته نسل جوان را بيدار كنيم  بدون اينكه امكان اشباع آنها وجود داشته باشد؟

5-حجاب ومعنويت :

يكي از آثار وفوائدي كه براي حجاب در قرآن ذكر شده علاوه بر حفظ آرامش رواني كل جامعه ،حفظ بانوان محترم از آزار واذيت افراد بي سرو پا است كه همه جوامع كم وبيش وجود دارند از اين نظر" حجاب نوعي هويت است نه محدوديت " وهمان گونه كه گلهاي زيبا و خوش رنگ وبو بايد حصار خارها قرار بگيرند  از دستبرد كودكان بازي گوش در امان بمانند زنان نيز بايد گلبرگهاي وجود خود را در پوششهاي مناسب قرار دهند تا از نيش ونوش نگاه نامردان ونامحرمان دور بماند .

"قرآن كريم در آيه 59 سوره احزاب فلسفه حجاب را مد نظر قرار داده ومي فرمايد :

" اي پيامبر به همسران ودخترانت وبه موفقين بگو كه روسري هاي خويش را بهخود نزديك كنند وهمچون زنان عفيف بپوشانند تا به (عفت وپاكدامني )شناخته شوند ودر مورد آزار واذيت قرار نگيرند وخدا آمرزنده ومهربان است "

6-ايجاد امنيت :

جامعه موظف است امنيت را در ابعاد مختلف براي افراد فراهم سازد ،بخش عمده از اين مهمبه عهده زن است كه با حفظ پوشش به اين امر جامه عمل بپوشانند.

در سايه رعايت حجاب ،زن با شهامت هر چه تمامتر به وظيفه خود مشغول شده و خطري از ناحيه اجتماع متوجه وي نمي شود. بدين ميان معتقد هستيم كه پوشش ،امنيت رادر جامعه فراهم ميسازد ودر حريم پوشش است كه مي توان با خيالي آسوده بهجامعه آمد وبه فعاليت پرداخت ودر سنگر حجاب ،حضور عيني خود را در ابعاد مختلف اجتماع،تحقق بخشيد

7-حفظ بنياد خانواده:

از ديگر فلسفه ها وفوائد حجاب تاثير آن در استحكام وتداوم هسته اصلي جامعه يعني خانواده است.

"رابطه حجاب وتاثير آن در حفظ بنياد خانواده و يا اثري كه بد حجابي در تزلزل و نابودي ساختار خانواده دارد از دو بعد ميتوان برسي كرد"

حجاب در فرهنگ ملل جهان:

بنا به گواهيمتون تاريخي ،در اكثر قريب به اتفاق ملتها و آيينهاي جهان حجاب در بين زنان معمول بوده است هر چند حجاب در طول تاريخ ،فرازو نشيبهاي زيادي را طي كرده  وگاهي با اعمال سليقه حاكمان تشديد يا تخفيف يافته است ولي هيچگاه بطور كامل از بين نرفته است.

ميتوان گفت متداول بودن حجاب در ميان ملل مختلف با آنكه داراي عقايد ،وذاهب و شرايط جغرافيائي متفاوتي بوده اند نشانگر آن است كه تمايل به پوشش و حجاب ،امري فطري است .

فريد وجدي به نقل از دايرةالمعارف لاروس مي گو يد:

((حجاب گرفتن زنان قدمتي طولاني دارد . زنان يوناني در دوره هاي گذشته صورت واندامشان راتا روي پا مي پوشاندند . زنهاي فينيقي نيز داراي حجابهاي قرمز رنگ بودند .

زنان سيبري نيز حجاب داشته اند و در اين ميان روماني از حجاب محكمتري بر خوردار بوده اند.))

بطور كلي پوشش وحجاب زن در اكثر نقاط جهان رعايت مي شده است اما در برخي از موارد از حالت تعادل خارج و به شكل افراط وتفريط نماينگر مي شده است ،اما صرف نظر از اين افراط و تفريتها رواج حجاب نزد اكثر ملل دليلي روشن بر گرايش باطني و فطري زن و جوامع بشري به سوي حجاب مي باشد .

لباس ملي كشورها دليلي آشكار بر حجاب زنان:

اگر به لباس ملي كشورهاي جهان بنگريم ،بخوبي حجاب و پوشش زن را در آن مي بينيم.

دقت در لباس ملي كشورها ما را از ورق زدن كتب تاريخي براي يافتن ملل و اقوامي كه زنان آنها داراي حجاب بوده اند ، بي نياز مي كند و به خوبي اثبات مي كند كه حجاب در ميان اكثر ملتهاي جهان معمول بوده و اختصاص به مذهب يا ملت خاصي نداشته است .

نگاهي به كتاب پوشاك اقوام مختلف تاليف براون واشنايدر ، روشنگر اين واقعيت است كه در عهد باستان ،در ميان يهوديان ،مسيحيان ، اعراب ،يونانيان ، آلمان ، خاور نزديك و... پوشش زن بطور كامل رعايت مي شده است و همه زنان سر خود را نيز مي پوشاندند. از نيمه دوم قرن هجدهم دراروپاآثاري مبني بركم شدن حجاب و پوشش به چشم مي خوردولي حتي تا اواخر قرن نوزدهم پوشاك محلي اكثر قريب به اتفاق اروپائيان همچنان با پوشيدن سر ولباس بلند همراه بوده است.

نظريه هاي مختلف در مورد حجاب :

1-نظريه زيست شنا سان:

برخي از زيست شناسان به وجود نوعي احساس حياء و خجلت در جنس ماده اشاره مي كنند و منشاء حشمت و حجاب زنان را نيز همان حياء مي دانند.

دكتر فخري فيزيولوژيست مصري چنين مي گويد :

ريشه و مبداء حجاب ،همان احساس حيا و خجلت است،زيرا انسان  از آن جهت كه از چيزي احساس حيا مي كند ،از ظهور آن نزد ديگر مردمان دوري مي ورزد و از همين احساس حياء ،پوشاندن و حجاب سر چشمه مي گيرد.

2- نظريه روانشنا سان:

برخي از روانشناسان در تاييد اين مطلب كه حجاب وپوشش زن فطري است از وجود حياء در نهاد انسان نام مي برند كه به دو صورت باز دارنده و هدايت كننده ايفاي نقش مي كند ، بدينسان از نظر آنان ،حيا تعديل كننده غرايز و ضامن اجراي بسياري از قوانين اجتماعي _ اخلاقي است.

روانشناسان معتقدند كه حياء با آفرينش زن به هم آميخته است و تغييرات جسمي دوران بلوغ كه معمولا" با بروز حالات روحي و رواني مختلفي همراه است ،عامل دروني حياء را به نمايش مي گذارد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: